ทำความเข้าใจเมื่อลูกกินข้าวยาก: คำแนะนำสำหรับคุณแม่ คุณพ่อ ผู้ปกครองเด็กเล็กทุกคน
การเลี้ยงลูกมาพร้อมกับความท้าทายที่ไม่เหมือนใคร และหากคุณเป็นพ่อแม่ของคุณลูกที่ชอบช่างเลือก (Picky eater) กินยาก หรือบางทีก็ไม่กินเลยแล้วล่ะก็คุณก็จะไม่ได้มีเวลาที่เงียบสงบอย่างแน่นอน โต๊ะทานอาหารมักจะกลายเป็นสนามรบกับลูกน้อยได้เสมอ เรามาเจาะลึกปัญหานี้เพื่อทำความเข้าใจและเพื่อจัดการเรื่องนี้กันดีกว่า
เข้าใจปัญหาของพวกเค้า: ดร. สมพร กาญจนพิพัฒน์กุล มหาวิทยาลัยมหิดล ประเทศไทย[1] ชี้ให้เห็นว่าการเป็นเด็กที่เลือกินไม่ใช่แค่การเป็นคนดื้อรั้นเท่านั้น สำหรับเด็กบางคน มันเชื่อมโยงกับความไวทางประสาทสัมผัส เด็กหลายคนอาจไม่ชอบ texture การสัมผัส กลิ่น หรือแม้แต่อุณหภูมิของอาหาร ทำให้พวกเขาอาจจะดูช่างเลือก
การสูญเสียที่อาจเกิดขึ้นถ้าลูกกินยาก:
ภาวะขาดสารอาหาร: การศึกษาจากคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย[2] เน้นย้ำถึงความเสี่ยงของการรับประทานอาหารแบบช่างเลือก กินยาก หรือไม่กินเลย ที่นำไปสู่การขาดสารอาหาร วิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็นซึ่งเป็นส่วนสำคัญต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการทางสติปัญญาเป็นสิ่งสำคัญที่พลาดไม่ได้
ความท้าทายทางสังคม: วัฒนธรรมไทยที่มีการรับประทานอาหารร่วมกัน หมายความว่าเด็กๆ มักจะรับประทานอาหารร่วมกันที่โรงเรียนหรือในช่วงเทศกาล ดังคำกล่าวของนักมานุษยวิทยาวัฒนธรรม ดร.เบญจวรรณ นราสัจ แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์[3] การที่เด็กไม่เต็มใจที่จะเข้าร่วมอาจนำไปสู่ความรู้สึกโดดเดี่ยวได้
การเปิดรับอาหารอย่างจำกัด: อาหารบ้านเราหลากหลายตั้งแต่รสชาติเผ็ดร้อนของอีสานไปจนถึงแกงครีมของภาคใต้ ประเทศไทยมีเมนูอาหารมากมาย เราไม่รู้ว่าลูกจะชอบแบบไหน แต่การที่เค้าเป็นคนช่างเลือกหรือกินยาก อาจจะทำให้เค้าเสียโอกาสให้การลองอาหารใหม่ๆที่เค้าอาจจะชอบในอนาคตไปก็ได้
สาเหตุที่เป็นไปได้ที่ทำให้เค้ากินน้อยหรือไม่กินเลย:
ความไวทางประสาทสัมผัส: เด็กบางคนไวต่อรสชาติหรือเนื้อสัมผัสที่เข้มข้นเป็นพิเศษ ซึ่งอาจทำให้ลูกน้อยเลือกสรรหรือระมัดระวังในการลองอาหารจานใหม่ๆ มากขึ้นเรื่อยๆ รายงานจากสมาคมกุมารแพทย์ไทย[4] กล่าวว่าเด็กบางคนมีความไวต่อสิ่งกระตุ้นมากขึ้น ทำให้พวกเขาเลือกสรรเนื้อสัมผัสและรสชาติของอาหาร
ประสบการณ์เชิงลบในอดีต: ประสบการณ์ที่ไม่พึงประสงค์เพียงครั้งเดียวกับอาหารจานเดียวสามารถนำไปสู่ความเกลียดชังในระยะยาวได้ บางทีการทานแกงเขียวหวานที่เผ็ดเกินไปเมื่อทำให้ท้องไส้ปั่นป่วนจนทำให้ต้องระวังแกงทั่วไป ดังที่นักจิตวิทยาเด็ก ดร. ชลิดา เอื้อบำรุงจิตต์ บันทึกไว้[5] อาจทำให้เด็กลังเลกับอาหารบางชนิดเป็นเวลานานได้
ระยะการพัฒนา: เช่นเดียวกับที่เด็กวัยหัดเดินยืนยันความเป็นอิสระด้วยการพูดว่า “ไม่” พวกเขาอาจใช้การเลือกอาหารเพื่อควบคุมหรือแสดงออกถึงความชอบ ศาสตราจารย์ อนัญญา วงศ์ธีรศักดิ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านพัฒนาการเด็กไทย[6] ตั้งข้อสังเกตว่าเด็กเล็กมักจะยืนยันความเป็นอิสระผ่านการเลือกอาหารในช่วงพัฒนาการบางช่วง
อิทธิพลทางวัฒนธรรม: การเห็นเพื่อนฝูงหรือพี่ใหญ่หลีกเลี่ยงอาหารบางอย่างอาจส่งผลต่อความชอบของเด็กเล็กได้ การดูแลสภาพแวดล้อมและการเป็นตัวอย่างก็สำคัญนะครับ
การแก้ไขกับเด็กกินยากที่ช่างเลือกหรือกินยากมาก:
- การสื่อสารที่เห็นอกเห็นใจ: มีส่วนร่วมในการสนทนาที่เปิดกว้าง ถามพวกเขาว่าพวกเขารู้สึกอย่างไรเกี่ยวกับอาหารบางชนิดและรับฟังโดยไม่ตัดสิน
- ค่อยๆเพิ่มขึ้น: ค่อยๆ แนะนำให้พวกเขารู้จักกับอาหารจานใหม่ๆ หากพวกเขาลังเลใจเช่น บะหมี่ เริ่มต้นด้วยบะหมี่ธรรมดาและค่อยๆ เพิ่มส่วนผสม เช่น ลูกชิ้นหรือผักเมื่อเวลาผ่านไป
- ให้พวกเขามีส่วนร่วมในการทำอาหาร: อาหารไทยมีอาหารมากมายให้เตรียมอย่างสนุกสนาน ปล่อยให้พวกเขาปั้นเองหุบเขาทอง (ถุงทอง) หรือช่วยเตรียมหมูปั้น เสียบไม้ การเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการปรุงอาหารสามารถทำให้พวกเขาเปิดรับรสชาติผลลัพธ์มากขึ้น ถ้ายากไปอาจจะลองเริ่มที่ตอกไข่มาทำไข่เจียวหรือข้าวผัดก็ได้ครับ
- สร้างสรรค์อาหารจานที่คุ้นเคย: หากพวกเขารักข้าวผัด (ข้าวผัด) ให้ลองเติมผักหรือโปรตีนใหม่ๆ เช่น ไข่ ถั่ว แครอท เข้าไปทุกครั้ง ด้วยวิธีนี้ลูกน้อยจะลองสิ่งใหม่ๆ ด้วยความสบายใจและคุ้นเคย
- กำหนดกิจวัตรที่มีความยืดหยุ่น: แม้ว่าการมีเวลารับประทานอาหารที่แน่นอนจะให้ความรู้สึกปลอดภัย แต่การแนะนำ “วันอาหารใหม่” เป็นครั้งคราวอาจทำให้การทานอาหารเป็นเรื่องสนุกขึ้นมาก็ได้
- เป็นตัวอย่างที่ดี: เด็กๆเรียนรู้จากการเห็นตัวอย่าง การแสดงความกระตือรือร้นและความเพลิดเพลินเมื่อลองอาหารประเภทต่างๆของคุณ อาจส่งผลต่อทัศนคติของพวกเขาได้
- ขอความช่วยเหลือ: หากความพิถีพิถันของลูกน้อยดูรุนแรงเกินไป ลองทั้งหมด 6 ข้อแล้วยังไม่สามารถแก้ไขได้ ลองขอคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญหรือแพทย์เด็กเฉพาะทางดูอีกทีครับ
คุณทำได้: รสนิยมของเด็กแต่ละคนมีภูมิทัศน์ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว การจะนำทางต้องใช้ความอดทน ความเห็นอกเห็นใจ และความคิดสร้างสรรค์ ในฐานะพ่อแม่ ความเข้าใจและยอมรับการเดินทางครั้งนี้สามารถเปลี่ยนความท้าทายในการรับประทานอาหารให้เป็นโอกาสในการสร้างสายสัมพันธ์และการเติบโตให้กับลูกน้อยได้ครับ
ข้อมูลอ้างอิง:
- ดร. สมพร กาญจนพิพัฒน์กุล, “ความอ่อนไหวในวัยเด็กและการเลือกรับประทานอาหาร” วารสารมหาวิทยาลัยมหิดล, 2563
- คณะแพทยศาสตร์ “โภชนาการเด็กและนิสัยการบริโภคอาหาร” วารสารการแพทย์จุฬาลงกรณ์ 2564
- ดร.เบญจวรรณ นราสัจ, “กินข้าวด้วยกัน: มื้อเที่ยงไทย” ทบทวนธรรมศาสตร์, 2562
- สมาคมกุมารแพทย์ไทย, “รายงานสุขภาพเด็กประจำปี, 2565
- ดร. ชาลิดา เอื้อบำรุงจิต “จิตวิทยาพฤติกรรมการกินในวัยเด็ก” สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 2564
- ศาสตราจารย์ อนัญญา วงษ์ธีรศักดิ์ “ระยะการพัฒนาเด็กไทย” ทบทวนการศึกษาศิลปากร, 2563
- ดร. กฤษฎา เสถียรลักษณ์, “การตั้งค่าอาหารระดับภูมิภาคในประเทศไทย” วารสารเกษตรศาสตร์, 2565
- นพ. วนิดา สังขบุตร, “การนำทางความท้าทายด้านโภชนาการของเด็ก” สิ่งตีพิมพ์ของโรงพยาบาลรามาธิบดี, 2566
